Thế giới quan là gì? Vai trò của thế giới quan trong xã hội

Bước chân vào giảng đường đại học, hầu hết các sinh viên sẽ được học môn cơ bản của Mác – Lênin. Trong đó, thế giới quan là một vấn đề quan trọng thường xuyên được đưa ra để sinh viên nghiên cứu và học tập. Vậy thế giới quan là gì? Vai trò của thế giới quan trong xã hội. Cùng sfarwa.net nghiên cứu giải đáp vấn đề trên.

I. Thế giới quan là gì?

Theo giáo trình Triết học Mác- Lênin đưa ra định nghĩa như sau:

Thế giới quan là toàn bộ những quan niệm của con người về thế giới, về bản thân con người, về cuộc sống và vị trí của con người trong thế giới đó. Trong thế giới quan có sự hoà nhập giữa tri thức và niềm tin. Tri thức là cơ sở trực tiếp cho sự hình thành thế giới quan, song nó chỉ gia nhập thế giới quan khi nó đã trở thành niềm tin định hướng cho hoạt động của con người.

II. Nguồn gốc thế giới quan

Thế giới quan bắt nguồn từ chính cuộc sống của con người. Có thể mọi hoạt động của con người đều bị chi phối bởi một thế giới quan nào đó. Các yếu tố chính tạo nên một thế giới quan là tri thức, lý trí, niềm tin và cảm xúc. Chúng liên kết với nhau tạo thành một thể thống nhất có ảnh hưởng đến nhận thức và hành động thực tế của con người.

III. Phân loại thế giới quan

1. Thế giới quan huyền thoại 

Thế giới quan huyền thoại có nguồn gốc từ xã hội nguyên thủy, trong giai đoạn đầu của lịch sử, thần thoại ra đời nhằm phản ánh kết quả nhận thức ban đầu của người nguyên thủy về hiện thực khách quan (tất nhiên là đời sống xã hội). Chẳng hạn, người Việt có truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ để giải thích cội nguồn dân tộc hay truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh, là cách xem hiện tượng tự nhiên từ xa xưa…

Thế giới quan thần thoại có đặc điểm là sự đan xen giữa các yếu tố thực và ảo, thần và người, lý trí và tín ngưỡng. Do không lý giải được những hiện tượng đặc biệt trong xã hội nên người ta thường đưa ra những yếu tố tưởng tượng huyền bí để giải thích. Vì vậy, thế giới quan thần thoại không phải là sự phản ánh trực tiếp hiện thực khách quan.

2. Thế giới quan tôn giáo 

Phản ánh hiện thực khách quan một cách hư cấu ra đời trên nền tảng trình độ nhận thức thấp của con người. Thế giới quan tôn giáo giải thích thế giới trên cơ sở thừa nhận sự sáng tạo của một thế lực siêu nhiên, bí ẩn.

Đặc điểm cơ bản của thế giới quan này là niềm tin vào sự tồn tại và sức mạnh vô hạn của các thế lực siêu nhiên, các vị thần và con người hoàn toàn bất lực luôn phụ thuộc vào thế giới siêu nhiên đó. Trong thế giới quan tôn giáo, con người chỉ đơn thuần là kẻ ăn xin và người phục tùng.

Tuy nhiên, thế giới quan tôn giáo thể hiện khát vọng thoát khỏi đau khổ và hướng tới cuộc sống hạnh phúc, lương thiện. Chính điều này đã giúp cho thế giới quan tôn giáo tồn tại trong đời sống tinh thần ngày nay.

3. Thế giới quan triết học 

Thế giới quan triết học ra đời trong điều kiện tư duy và thực tiễn của con người đã phát triển ở trình độ cao hơn thế giới quan thần thoại, tôn giáo. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi về chất trong tính tích cực của trí óc con người.

Thế giới quan triết học dựa trên hệ thống lý luận, khái niệm, phạm trù và quy luật. Thế giới quan triết học không chỉ thể hiện quan điểm của con người về thế giới, mà còn nỗ lực tìm cách giải thích và chứng minh tính đúng đắn của những tư tưởng này thông qua lý luận và lôgic.

IV. Vai trò của thế giới quan trong cuộc sống

Thế giới quan được coi là kim chỉ nam giúp con người tham gia vào các hoạt động tích cực, phù hợp với sự phát triển của xã hội. Nó có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi con người, mỗi cộng đồng và đời sống của toàn xã hội.

Một thế giới quan đúng đắn sẽ hướng mọi người làm việc theo một tư duy phát triển và đóng góp vào sự tiến bộ của xã hội. Thế giới quan là cơ sở để hình thành các tư tưởng như nhân cách, đạo đức, chính trị, hành vi. Vai trò của thế giới quan đối với đời sống con người được thể hiện ở những mặt cụ thể sau:

• Nhờ xác định được mối liên hệ chung giữa thế giới quan và con người, thế giới quan giúp chúng ta định hướng lý tưởng sống thông qua những mục tiêu và phương hướng hoạt động cụ thể.
• Thông qua những hiểu biết chung về thế giới, bản chất con người, niềm tin, tình cảm trong thế giới quan, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về các hoạt động thực tế đang diễn ra. Ví dụ, nếu bạn hiểu đúng về ý nghĩa của cuộc sống, thì bạn sẽ phấn đấu vì sự tiến bộ chung của xã hội và của bản thân. Ngược lại, nếu bạn không hiểu đúng về thế giới quan, bạn sẽ trở nên thụ động trong mọi nhận thức và hành động thực tế của mình. Thậm chí, sự hiểu lầm này có thể khiến mọi người hành xử trái với các chuẩn mực đạo đức và phá hoại cộng đồng và xã hội.

Với những thông tin trên đây, chúng tôi tin rằng bạn đọc đã phần nào hiểu được thế giới quan là gì? Xã hội ngày càng phát triển cho thấy tầm quan trọng của thế giới quan giúp con người hình thành nhân cách một cách toàn diện.